Teknolojik keşifler ve icatların yapılması eskiden uzun yıllar sürerken günümüzde aylar, haftalar hatta günler sürebiliyor. Yenilik hızının artması ile blokzincir teknolojisi hayatımıza daha çok dahil oluyor fakat bu esnada ilk kullanıcılar blokzincir teknolojisini hayatına adapte etmek istediklerinde çeşitli teknik zorluklar yaşıyorlar. Sıcak/Soğuk cüzdanların kullanımı ve cüzdanların kullanıcı numaralarının karışık olması da bu zorluklardan biri olarak karşımıza çıkıyor. Geliştiriciler ise bu zorluğa karşılık bir çözüm ürettiler; DNS (Domain Name System) benzeri bir sisteme sahip olan cüzdan isimlendirme sistemleri.
Konunun benzerliği ve bazı hususların netleşmesi adına öncelikle DNS sistemlerine değinmek yararlı olacak;
Bilgisayar, internete bağlanırken yalnızca kendisine özgü olan bir IP (internet protocol) adresi alır. Bağlandığımız internet siteleri de IP adreslerine sahiptir. Bağlanmak istenen internet sitesinin IP numaraları karışık ve uzun olacağı için bu durumu kolaylaştırmak adına internet adresleri kelimeler ve harflerden oluşan bir adrese dönüştürülür. Bu sisteme de DNS (Domain Name System) ismi verilir. Cüzdan isimlendirme sistemleri (naming service system) DNS sistemleri ile büyük benzerliğe sahip.
Web3 ekosisteminde kullandığımız cüzdan numaraları son derece karışık ve akılda tutması zor. Haliyle komplike cüzdan isimleri kullanıcıların hata yapmasına ya da aldatılmasına sebebiyet olabiliyor. Bu durumlar da kullanımın zorluğuna sebebiyet verdiği için yeni kullanıcı katılımını zorlaştırıyor. Geliştiriciler, cüzdan isimlendirme sistemi ile bu soruna cevap bulmuş durumdalar. Komplike rakam ve harflerden oluşan cüzdan adreslerini, cüzdan adresi ile örtüşen harf ya da kelimelerden oluşan basit cüzdan isimleri ile eşleyen bir sistem geliştirdiler. Örneğin, 0xB31f66AA3C1e785363F0875A1B74E27b85FD66c7 şeklinde olan cüzdan adresini burakmercan.eth cüzdan ismi ile eşliyorlar ve böylece transfer gerçekleştirileceği zaman cüzdan adresi alanına “burakmercan.eth” (Benim böyle bir adresim yok :) ) adresini yazarak işlemin daha pratik ve hata riski daha az bir şekilde gerçekleşmesi sağlanıyor. Cüzdan adreslerinin eşlenmesi ile gerçekleşen bu kolaylık hukuki anlamda bazı riskleri de barındırıyor.
Alan adlarının tekliği nedeniyle uygulamada temel kural “first come, first serve” yani ilk gelen ilk alır şeklinde yer buluyor. Bu durum hem DNS alan adında hem de kripto varlık cüzdan adlarında böyle işliyor. İşlevsel olan bu sistemin riski, yukarıda örnek verdiğim “burakmercan.avax” alan adını benimle aynı isme sahip olan ya da olmayan bir kişi benden önce alırsa ben bu ismi kullanamayacağım. Bu durum markalar için de geçerli. Örneğin, MERCAN isimli tüketim malzemesi satış mağazası blokzincir üzerinden vereceği hizmetler ya da blokzincir ağı üzerinden alacağı ödemeler için mercan.avax cüzdan ismini kullanmak istiyor fakat bu ismi şirketten önce noname bir kullanıcı satın almış. Alan kişi anonim bir kullanıcı ve bu kullanıcıya ulaşamadığında ya da kullanıcı bu cüzdan ismini satmak istemediğinde ne olacak?
Blokzincir sisteminin uluslararası bir çalışma mekanizması olması nedeniyle konuya uluslararası hukuk boyutunda yaklaşmamız gerekiyor. First come, first serve kuralı nedeniyle başkasına ait unvan, marka ya da diğer ayırt edici unsurlara ait cüzdan isimleri üçüncü kişiler tarafından satın alınabiliyor. Durumu tekrar DNS ile kıyaslarsak, DNS ile alakalı bu tip sorunlar yaşandığında kişiler ICANN (İnternet Tahsisli Sayılar ve İsimler Kurumu) ya da WIPO (Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü) gibi uluslararası tahkim ya da kurumlara başvurarak uyuşmazlığı çözüme kavuşturabiliyor. Cüzdan isimlendirme sistemleri için ise durum aynı değil. Karşımıza çıkan ilk engel dağıtık defter teknolojisi sebebiyle blokzincir kayıtlarına yetkili kurumlar tarafından müdahale edilememesi, ikinci olarak ise cüzdan isimlerine sahip olan kullanıcı noname olduğu takdirde yetkili kurumlar tarafından tebligat gönderilememesi, gönderilse bile tebligatın durumunun bilinmemesi tahkim ve diğer yargı yollarını işlevsiz hale getiriyor.
Özetle, Ethereum Name Server ya da benzeri cüzdan isimlendirme sistemleri blokzincirin kullanımı ve blokzincirin ilk kullanıcı tarafından benimsenmesinde büyük bir öneme sahip fakat yukarıda izah ettiğim sebeplerle büyük kurumlar için çok büyük risk ve zorluk barındırıyor. Her ne kadar ülkemizde kripto varlıkların ödeme aracı olarak kullanılması yasak olsa da blokzincir teknolojisi sadece ödeme amacıyla kullanılmıyor ve bu teknolojisi içerisinde sayısız fayda barındırıyor. Tabi bu faydalara ulaşabilmek için de soğuk/sıcak cüzdanlar zorunlu ihtiyaç olarak karşımıza çıkıyor. Kişiler, şirketler ve kurumların blokzincir teknolojisini daha çok benimsemesi için bu tip sorunların aşılması, kötü niyetli işlemlere karşı hukuki koruma altına girebilmesi gerekiyor. Bu durum teknolojik imkanların buna elverişli olması ve bu imkanlara uygun regülasyonlarla olabilir. Günümüzde teknolojik ve teknik imkanlar problemleri çözüme elverişli olmadığı için haliyle sorunları çözüme kavuşturacak yasal düzenlemeler de yapılamıyor. Fakat teknolojinin yarın ne getireceği bilinmez.
Av. Burak Mercan